De Aarde is ziek: zowel haar bewoners – corona – als zijzelf – klimaatopwarming. Deze ziektes zijn uitvoerig beschreven en zijn uiteraard van belang, maar soms worden de symptomen vergeten. Symptomen als de polarisatie. MAGA, vaccinatie, BLM… Bij al deze zaken heeft iedereen meteen een mening. Of liever gezegd, sluit iedereen zich bij een mening aan: voor of tegen.
Alleen zijn die meningen niet gebaseerd op argumentatie of bewijsvoering. Integendeel, ze spelen louter in op de emotie. Dat komt omdat politiek op sociale media wordt gevoerd; dat zie je duidelijk in Amerika, maar ook in België en dan vooral bij partijen als het Vlaams Belang. Hedendaagse politiek wordt gevoerd in 280 Twitterkarakters. Fake news en algoritmes zijn er allemaal onderdeel van. Een politiek waarbij politici geen ambitieuze plannen meer willen uitleggen, maar om ter hardst roepen dat de ander slecht is.
280 karakters zijn niet genoeg om een duidelijk omlijnde ideologie uit de doeken te doen. Ze kunnen hoogstens een gevoel uiten. En een gevoel is hoogst subjectief. ‘De jongeren zorgen ervoor dat ik mijn kinderen niet meer kan zien’. ‘De migranten stelen mijn job’. Een gevoel is niet gebaseerd op een feit, maar op een emotie. Als mensen hebben we nood aan verhaaltjes. Maar verhaaltjes zijn niet meer dan dat. En ze zijn niet altijd waar. De verteller hoeft alleen de informatie te geven die die wil geven. Waarom is het de schuld van de jongeren die op reis gingen dat de coronaregels niet nageleefd werden en niet die van de organisatoren? Waarom ‘stelen’ migranten jobs wanneer ze werken in sectoren die de gemiddelde Vlaming verafschuwt?
Op sociale media worden gevoelens gepresenteerd als meningen. ‘Er is bewijs, zoek maar op.’ De gevoelens worden voorgekauwd en op een bordje gepresenteerd aan de lezer. Ofwel neemt die die mening klakkeloos over, ofwel wordt die kwaad. Er bestaat niet meer zoiets als onpartijdig zijn.
De Amerikaanse manus-van-alles Noam Chomsky beschrijft het in een van zijn interviews als ‘beknoptheid’. Omdat alle politiek tussen twee reclameblokken wordt gevoerd, is er geen ruimte voor een degelijke uitleg. Hij geeft het voorbeeld dat hij Khadaffi een terrorist kan noemen en dat niemand zich daar vragen bij zal stellen, terwijl hetzelfde met Bush doen een resem aan argumentatie nodig heeft, die dus niet tussen de twee reclameblokken past.
Wat uiteraard uiterst schadelijk is, omdat de dieper uitgewerkte thema’s ons niet meer bereiken.
Maar naast onze gebrekkige informatiestromen en het feit dat we onze meningen laten afhangen van anderen, laten we ook onze identiteit van hen afhangen. In haar essay ‘vriendschap’ beschrijft de Nederlandse filosofe Marieke Borren de allianties die hieruit ontstaan als de fraternité van Robespierre. Al wie geen vriend is – lees: iets anders denkt – is een vijand. En hoewel hun leuze oorspronkelijk het vrolijke fraternité, liberté, egalité was, werd die al snel fraternité ou la mort. Het wordt steeds moeilijker om kritiek te leveren op onze ideologische boegbeelden, omdat we het riskeren verstoten te worden. Dus snoeren we onszelf de mond.
Welnu, ik zou u graag verzoeken om politiek niet via uw telefoon te voeren. Om in dialoog te treden en de dia daar ook in te respecteren, in plaats van een monoloog af te steken tegen iemand anders. Om onderzoeken en bronnen uit de eerste hand te lezen. Om naar experts te luisteren en niet naar samenvatters. Ik vraag u niet kwaad te worden maar begrip te tonen, om uzelf af te vragen waar uw informatie vandaan komt en of u het misschien fout heeft.
Ik wil u verzoeken te durven twijfelen. In een gesprek is er geen winnaar of verliezer. Overtuigd worden, dat is toch een van de mooiste dingen die kunnen gebeuren?
Jakob Cleymans begint het komende jaar met studeren en is bezig met politiek, cultuur, het Nederlands, filosofie en idealistische zaken. Hij wil graag in gesprek treden met nieuwe mensen en probeert iedereen te respecteren, zelfs als dat uit zijn communicatie niet duidelijk is. Bovenal
hoopt hij dat hij niet samen te vatten is in één paragraaf.
